Dla usystematyzowania użycia skrótów w komunikacji i dokumentach Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) opublikowała listę skrótów, których należy używać w komunikacji i w dokumentach. Większość tych skrótów znajduje zastosowanie jedynie w dokumentach i komunikacji pisemnej. Tutaj przedstawię listę tych, które moim zdaniem mają największe zastosowanie w wirtualnym lataniu dzieląc je na te, które stosowane są w komunikacji radiowej (skróty te są wymawiane jako słowo lub jako pojedyncze litery) oraz te, które stosowane są w dokumentach (w tych przypadkach w komunikacji głosowej należy używać całych słów).
† – oznaczenie skrótów, które odczytywane są fonetycznie jako całe słowo (np. ATIS odczytywane jako 'ejtis’).
* – oznaczenie skrótów, które odczytywane są jako pojedyncze litery (bez zastosowania literowania fonetycznego – np. ETA jako 'i-ti-ej’).
Pozostałe skróty bardzo rzadko przekazywane są w postaci skrótów w komunikacji głosowej – występują w dokumentach i depeszach tekstowych, w świecie symulatorów (w sieci Vatsim) występują często w komunikacji tekstowej z kontrolerem.
Dobra znajomość skrótów przydaje się bardzo podczas notowania poleceń kontrolera. Wybierając popularne skróty starałem się ująć te, których znajomość jest najważniejsza.
Skróty dotyczące meteorologii zostaną opisane w tekście – „Meteorologia – METAR”.
Pełna lista do pobrania ze strony Lotniczej Polski (plik pdf).
Skróty używane w komunikacji radiowej i w dokumentach:
| ACARS† | (czyt. EJ-KARS) Lotniczy system adresowania i przekazywania wiadomości |
| ACC* | Ośrodek kontroli obszaru lub kontrola obszaru |
| ADF* | Radionamiernik automatyczny |
| ADIZ† | (czyt. EJ-DIZ) Strefa rozpoznawcza obrony powietrznej (wymawiane |
| AFIS† | Lotniskowa służba informacji powietrznej |
| AIP | Zbiór informacji lotniczych |
| AIRAC† | Regulacja i kontrola rozpowszechniania informacji lotniczych |
| AIS | Służby informacji lotniczej |
| AMSL | Nad średnim poziomem morza |
| ATC* | Kontrola ruchu lotniczego (ogólnie) |
| ATIS† | Służba automatycznej informacji lotniskowej |
| ATZ | Strefa ruchu lotniskowego |
| CAVOK† | (czyt. KEW-OU-KEJ) Widzialność, chmury i pogoda w chwili obserwacji są lepsze niż zalecane wartości lub warunki |
| CTR | Strefa kontrolowana lotniska |
| DME* | Radioodległościomierz |
| ETA* | Przewidywany czas przylotu lub przewidywany przylot |
| FIR* | Rejon informacji powietrznej |
| FIS | Służba informacji powietrznej |
| GPS* | Globalny system pozycyjny |
| IFR* | Przepisy wykonywania lotów według wskazań przyrządów |
| ILS* | System lądowania według wskazań przyrządów |
| IMC* | Warunki meteorologiczne dla lotów według wskazań przyrządów |
| INFO† | Informacja |
| INS | Bezwładnościowy/inercyjny system nawigacyjny |
| LORAN† | System nawigacji lotniczej dalekiego zasięgu |
| MET† | Meteorologiczny lub meteorologia |
| AMETAR† | Komunikat regularnych obserwacji meteorologicznych dla lotnictwa (w lotniczym kodzie meteorologicznym) |
| NDB* | Radiolatarnia bezkierunkowa |
| NIL† | Nie mam dla was nic do nadania lub nic |
| NOTAM† | Wiadomość rozpowszechniana za pomocą środków telekomunikacyjnych, zawierająca informacje o ustanowieniu, stanie lub zmianach urządzeń lotniczych, służbach, procedurach a także o niebezpieczeństwie, których znajomość we właściwym czasie jest istotna dla personelu związanego z operacjami lotniczymi |
| PAPI† | Wskaźnik ścieżki precyzyjnego podejścia |
| QFE* | Ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lub na progu drogi startowej) |
| QNH* | Nastawienie skali wysokościomierza znajdującego się na ziemi tak, aby wskazywał wzniesienie tego miejsca |
| RNAV† | (czyt. AR-NAW) Nawigacja obszarowa |
| RVR* | Zasięg widzenia wzdłuż drogi startowej |
| RVSM* | Zredukowane minimum separacji pionowej (300 m (1 000 ft)) pomiędzy FL 290 a FL 410 |
| SELCAL† | System selektywnego wywoływania |
| SID† | Standardowy odlot według wskazań przyrządów |
| SIGMET† | Informacje dotyczące zjawisk pogody na trasie, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo lotów statków powietrznych |
| SNOWTAM† | NOTAM oddzielnej serii zawiadamiający, przy użyciu specjalnego formularza, o zaistnieniu lub usunięciu warunków niebezpiecznych w obrębie pola naziemnego ruchu lotniczego, powodowanych przez śnieg, lód, śnieg topniejący lub stojącą wodę związaną ze śniegiem |
| STAR† | Standardowy dolot według wskazań przyrządów |
| TAF† | Prognoza dla lotniska |
| TMA* | Rejon kontrolowany lotniska lub węzła lotnisk |
| VFR* | Przepisy wykonywania lotów z widocznością |
| VMC* | Warunki meteorologiczne dla lotów z widocznością |
| VOR* | Radiolatarnia ogólnokierunkowa VHF |
| WILCO† | Wykonam/zastosuję się |
Skróty używane przede wszystkim w dokumentach, depeszach tekstowych i przydatne przy notowaniu poleceń kontrolera:
| ACFT | Statek powietrzny |
| AD | Lotnisko |
| AGL | Nad poziomem terenu |
| ALT | Wysokość bezwzględna |
| ALTN | Zapasowe (lotnisko) |
| AMA | Minimalna wysokość bezwzględna dla obszaru |
| AP | Port lotniczy |
| APSG | Po przejściu |
| ARR | Przylot (oznacznik rodzaju depeszy) |
| AUX | Pomocniczy |
| AVGAS† | Benzyna lotnicza |
| AWY | Droga lotnicza |
| BFR | Przed |
| CLR | Wolny/zezwalać lub zezwolono na…, lub zezwolenie |
| CMB | Wznosić się do lub wznoszenie się do |
| CS | Znak wywoławczy |
| CTA | Obszar kontrolowany |
| CTAM | Wznieś się i utrzymuj |
| CTC | Nawiązać łączność |
| CTL | Kontrola |
| DA | Wysokość bezwzględna decyzji |
| DCT | Bezpośrednie/na wprost (w odniesieniu do zezwoleń dotyczących planu lotu i podejścia do lądowania) |
| DEP | Odlecieć lub odlot |
| DEV | Odchylenie lub odchylający się |
| DF | Namierzanie kierunku |
| DH | Wysokość względna decyzji |
| DTAM | Zniż się do i utrzymuj |
| EFIS† | (czyt. EE-FIS) Elektroniczny system instrumentów lotu |
| EGNOS† | (czyt. EG-NOS) Europejski satelitarny system wspomagania |
| ELBA† | Radiolatarnia ratunkowa — pokładowa |
| ELT | Nadajnik radiolatarni ratunkowej |
| ETD* | Przewidywany czas odlotu lub przewidywany odlot |
| FAF | Pozycja (fix) rozpoczęcia podejścia końcowego |
| FAP | Punkt rozpoczęcia podejścia końcowego |
| FAS | Segment podejścia końcowego |
| FL | Poziom lotu |
| FLT | Lot |
| FMC | Komputer zarządzania lotem |
| FMS* | System zarządzania lotem |
| FPM | Stopy (stóp) na minutę |
| FREQ | Częstotliwość |
| GLONAS† | (czyt. GLO-NAS) Globalny orbitalny nawigacyjny system satelitarny |
| GND | Teren/ziemia |
| GNSS* | Globalny satelitarny system nawigacyjny |
| GP | Ścieżka schodzenia |
| GPWS* | System ostrzegania przed bliskością powierzchni ziemi |
| GS | Prędkość podróżna/prędkość względem ziemi |
| HDG | Kurs |
| HGT | Wysokość względna lub wysokość względna nad |
| HLDG | Oczekiwanie |
| HVY | Ciężki |
| IAF | Pozycja (fix) rozpoczęcia podejścia początkowego |
| IAS | Prędkość przyrządowa |
| ID | Identyfikator lub identyfikować |
| IDENT† | Identyfikacja |
| IF | Pozycja (fix) rozpoczęcia podejścia pośredniego |
| IM | Marker wewnętrzny |
| KIAS | Prędkość przyrządowa w węzłach |
| L | Lokator (patrz LM, LO) |
| LDG | Lądowanie |
| LM | Lokator środkowy |
| LNAV† | (czyt. EL-NAW)Nawigacja boczna |
| LNG | Wydłużone (używane do określenia pożądanego lub wymaganego rodzaju podejścia do lądowania) |
| LO | Lokator zewnętrzny |
| LOC | Radiolatarnia kierunku |
| LVL | Poziom |
| MAG | Magnetyczny |
| MCA | Minimalna wysokość bezwzględna przelotu |
| MDA | Minimalna wysokość bezwzględna zniżania |
| MDH | Minimalna wysokość względna zniżania |
| MEA | Minimalna wysokość bezwzględna na trasie |
| MSL | Średni poziom morza |
| NAT | Północny Atlantyk |
| NAV | Nawigacja |
| NBFR | Nie przed |
| NM | Mile morskie |
| OCA | Wysokość bezwzględna zapewniająca minimalne przewyższenie nad przeszkodami |
| OCH | Wysokość względna zapewniająca minimalne przewyższenie nad przeszkodami |
| PAR* | Radar precyzyjnego podejścia |
| PNR | Krytyczny punkt powrotu |
| POB | Osoby na pokładzie |
| PTN | Zakręt proceduralny |
| PWR | Moc |
| RMK | Uwaga/zgłosić uwagę |
| RNP* | Wymagana charakterystyka nawigacyjna |
| ROC | Prędkość wznoszenia (pionowa) |
| ROD | Prędkość zniżania (pionowa) |
| RTE | Trasa |
| RWY | Droga startowa |
| TAS | Rzeczywista prędkość powietrzna |
| TAX | Kołowanie lub kołuj |
| TFC | Ruch |
| TOC | Górna granica wznoszenia |
| TWR | Wieża kontroli lotniska lub kontrola lotniska |
| TWY | Droga kołowania |
| WPT | Punkt drogi RNAV |