Myśliwców wspomina się z nazwiska, załogi bombowców wspomina się raczej jako grupy. Piloci samolotów rozpoznawczych, wykonujący niezwykle istotne i ryzykowne zadania, rzadko znajdują uznanie i sławę – brak łatwo identyfikowalnych efektów ich działań nie pozwana pokazać tego „co” zniszczyli, „ile” zestrzelili – ich udział doceniany jest dopiero po głębszej analizie zdarzeń.
Tym bardziej niezwykłym stał się Adrian Warbuthon – pilot samolotów rozpoznawczych, as mający na swoim koncie wiele zestrzelonych samolotów przeciwnika, uczestnik wszystkich ważnych operacjach wojny śródziemnomorskiej. Warburton’s War Tony’ego Spoonera to próba przybliżenia życia niezwykłego człowieka dokonana przez równie zasłużonego lotnika. Próba zdecydowanie udana.
Bohater?
Biografia Adriana Warburtona nie jest typową biografią bohatera. Wing Commander Spooner – okazując w całej książce swoją sympatię i podziw dla bohatera, którego poznał jako młody pilot spotykający legendarnego już lotnika – nie pominął elementów wstydliwych… życie Warburtona do wyjazdu na Maltę to pasmo porażek, epizodów wstydliwych i zwyczajnie – godnych pożałowania. Młody Adrian Warburton przedstawiony jest jako człowiek nieodpowiedzialny, słaby uczeń, notoryczny dłużnik i przede wszystkim – marny lotnik. Pan Spooner podkreśla, że Adrian Warburton należał do tych pilotów, których dowódcy wysyłali z wielkim upodobaniem na kursy teoretyczne – byle tylko trzymać ich z dala od samolotów jednostki. W czasie trzech lat spędzonych nad Morzem Śródziemnym zmienił się zupełnie – widać jak bardzo trafnie dobrani przełożeni i odpowiednie warunki potrafią zmienić człowieka… a może nie tyle zmienić – co po prostu wydobyć z niego jego prawdziwe – ukryte wcześniej – cechy. Tony Spooner nie tylko podejmuje się analizy tej przemiany, ale dostarcza czytelnikowi wszystkie dane, które są potrzebna do wyrobienia sobie własnego zdania.
Na tym polega magia tej książki – autor bardzo umiejętnie łączy swoje przemyślenia i komentarze z obiektywnymi informacjami o wydarzeniach. Nie zarzucając czytelnika datami i liczbami, potrafi zachować spójność i przekazać dane niezbędne do pełnego zrozumienia sytuacji w jakiej znajdował się Wing Commander Warburton na Malcie.
(Royal Air Force official photographer / public domain via Wikimedia)
Biografia nie całkiem wojenna
Warburton’s War nie jest biografią wyłącznie wojenną. Autor opisał również pozasłużbowe aspekty życia na Malcie w czasie wojny, wspomina o relacjach z miejscową ludnością, z brytyjskimi cywilami na Malcie i przede wszystkim – poświęcił bardzo dużo miejsca Christinie – wielkiej miłości Adriana Warburtona. Dzięki temu stworzony przez autora obraz jest pełny i pozwala zrozumieć nie tylko działania wojenne, ale również osobiste i psychologiczne czynniki, które wpływały na sukcesy (lub porażki) lotnika, a szerzej – opisuje czynniki, które miały wpływ na ludzi w czasie wojny. Ten „ludzki” aspekt książki jest jej wielką zaletą.
Tony Spooner jest osobą o wyjątkowych kwalifikacjach do pisania takiej biografii. W czasie wojny służył w lotnictwie bombowym, sam spędził wiele godzin nad niebezpiecznymi wodami Morza Śródziemnego wyszukując okręty przeciwnika i naprowadzając na nie bombowce swojej jednostki lub brytyjskie okręty stacjonujące na Malcie. Wielokrotnie odznaczony może obiektywnie oceniać cudze sukcesy i błędy. To, że obaj dosłużyli tego samego stopnia i sprawowali (odpowiednio do tego stopnia) podobne funkcje w swoich jednostkach dodatkowo poprawia perspektywę autora, podobnie jak to, że obaj nawiązali unikalne kontakty z najważniejszymi dowódcami na Malcie dzięki czemu (całkiem nieodpowiednio do swojej rangi) uczestniczyli w naradach i planowaniu, a ich głos miał znaczenie w planowaniu działań.
Książka / wydanie
Recenzowaną Warburton’s War. Malta’s Maverick Ace wydało Crécy Publishing. Mój egzemplarz pochodzi z drugiego dodruku (2009) drugiego wydania. Drukowano na Malcie. Książka w miękkiej okładce, klejona, stron 208 z dodatkowymi wkładkami ze zdjęciami – na kredowym papierze. Wydanie zawiera pięć aneksów dopisanych od czasu powstania książki, dzięki czemu książka obejmuje relację z niedawnego odnalezienia miejsca zestrzelenia Wing Commandera Warburtona. Brak przypisów i formalnej bibliografii – nieformalna, wraz z listą osób, które przyczyniły się do powstania książki i które dostarczyły relacji o bohaterze – we wstępie. Lista jest imponująca. Jakość wydania typowa dla dobrze wydanych „paperbacków”, książka mimo upływu czasu nie rozkleja się, choć okładka nosi ślady intensywnego używania. Jedynym mankamentem, który jestem w stanie zauważyć to brak map – w całej książce jest chyba tylko jedna. Mapy pozwoliły by lepiej zaprezentować loty bohatera biografii.
Warburton’s War jest dziełem, które szczerze polecam każdemu czytelnikowi – nie tylko tym, którzy są szczególnie zainteresowani wojną i lotnictwem. Tony Spooner napisał biografię niezwykłego człowieka i udało mu się pokazać jego skomplikowane (choć niestety krótkie) życie. Dla jednych to będzie bogata w szczegóły relacja o działaniach zbrojnych, dla innych analiza psychiki człowieka odbywającego służbę w warunkach skrajnej presji. Sam opis przemiany marnego pilota, który najpierw był odsuwany od lotów, a swoją karierę na Malcie zainaugurował rozbiciem samolotu przy starcie, w lotnika stawianego za wzór jest wątkiem wartym poznania. Takich wątków w książce jest dużo więcej.
Niezależnie od tego, co najbardziej zainteresuje czytelnika – lektura sprawi przyjemność.
Za i przeciw
Za:
- rewelacyjny styl autora
- podjęcie nieznanego tematu popartego badaniami i wywiadami
- spójna narracja i przystępne opisy
- pokazanie działań wojennych i (jednocześnie) życia lotników na oblężonej wyspie
- ograniczenie „nudnych” elementów do minimum, przy jednoczesnym przekazaniu istotnych informacji
- ciekawe zdjęcia
- obiektywizm autora, który nie pominął wad swojego bohatera
Przeciw:
- brak map
Tytuł: Warbuthon’s War. The Life of Maverick Ace Adrian Warburton
Autor: Tony Spooner
Wydanie: 2009
Wydawca: Crécy Publishing
ISBN/EAN: 9 780907 579434
Stron: 208 + wkładki ze zdjęciami
Oprawa: miękka
Cena: ok. 9,50 euro; ok. 35 zł
Ocena recenzenta: 10/10
Recenzję napisałem przed laty dla serwisu historia.org