Wariometr mierzy (i wskazuje) prędkość pionową samolotu czyli wznoszenie i opadanie.
Szybowce
W szybowcach jest jednym z najważniejszych wskaźników – wskazuje pilotowi wznoszące się i opadające powietrze – oprócz wskaźnika wydaje dźwięki, których ton zależy od tego czy szybowiec wznosi się czy opada i prędkości ruchu pionowego.
Samoloty silnikowe
W samolotach wariometr służy w większości przypadków weryfikacji czy lot odbywa się w poziomie. Pozwala również zaplanować (w czasie) wznoszenie na pułap i schodzenie.
Przy lądowaniu
Podczas podejścia do lądowania pilot powinien utrzymywać stałą ścieżkę schodzenia – kąt ścieżki schodzenia i gradient (wyrażony w %) jest opublikowany na mapach. Z tego można wyliczyć prędkość schodzenia pozwalającą na utrzymanie prawidłowej ścieżki.
Wzór: VS = Descent gradient * GS gdzie:
VS – prędkość pionowa – w stopach na minutę.
Descent gradient – gradient zniżania – wartość bezwzględna w punktach procentowych.
GS – prędkość nad ziemią (patrz rozdział – prędkości) – w węzłach.
Na przykładzie podejścia do lądowania w Krakowie (EPKK) ścieżka schodzenia do pasa 25 (podejście ILS) ma gradient 5,2%. Zakładając prędkość poziomą 120w i mnożąc ją x wartość gradientu otrzymujemy prędkość pionową na podejściu 624 ft/min.
Jednostki i skala
Wariometry w większości nowoczesnych samolotów wskazują prędkość pionową w tysiącach stóp na minutę (zwykle skala x1000).
W przypadku samolotów, w których przyrządy są wyskalowane w systemie metrycznym, wariometr będzie wskazywał metry na sekundę. Przeliczanie jednostek – 1m/s to 196 ft/min, czyli 5 m/s to ok. 1000 ft/min.